Lütfen bekleyin.. Lütfen bekleyin..
2012 yılında Ak Parti hükümetinin depreme yönelik olarak hazırladığı 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ ile birlikte ‘Kentsel Dönüşüm’ kavramı gündemimize geldi.
Bu kanunda 'Riskli Yapı' ve 'Riskli Alan' diye iki çeşit tanım yapıldı.
Halkın riskli yapıların depremlere dayanıklı hale getirilmesi sürecini de ‘Kentsel Dönüşüm’ kavramı ile ifade etmeye başlaması sonucu 6306 sayılı kanun ‘Kentsel Dönüşüm Kanunu’ olarak telaffuz edilmeye başlandı.
İlk başta kulağa hoş geldi, ancak sonradan altından büyük bir rant çıktı.
2011 yılında Van’da meydana gelen ve 604 kişinin hayatını kaybettiği depremin ardından AKP hükümeti, çürük binaların yıkılarak yerlerine yenilerinin yapılmasını öngören bir kentsel dönüşüm hamlesi başlattı.
Proje kapsamında 10 yılda 10 milyon konutun yıkılarak yeniden yapılması esas alındı. Maliyetinin 400 milyar lira olması planlanan proje ilk olarak İstanbul’da start aldı. Dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan ise projeye, “Bedeli ne olursa olsun, oy vermiş vermemiş biz bunları dinlemeyeceğiz. Çünkü bu tabloları yaşamaktansa iktidarı kaybetmek çok daha hayırlıdır” sözleriyle başlamıştı.
AKP’ye yakın müteahhitlerin büyük destek verdiği, 6306 sayılı kamuoyunda kentsel dönüşüm kanunu olarak bilinen ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ yürürlüğe girdi. Bu kanunun yoğun olarak uygulanmaya başlandığı 2014 yılında risk tespiti yapılan sadece 12 bin bina yıkılabildi. Yapılan yıkımların büyük kısmı ise, kanun kapsamında vatandaşlar tarafından bina bazında yapılan başvurular sonucu gerçekleşti. Asıl tartışmalı konu ise bölgelerin riskli alan ilan edilmesinde yaşandı. Devlet, deprem açısından birinci derecede riskli yerler dururken, rantı yüksek alanları riskli bölge ilan etmesi fay hattı üzerinde yaşayan vatandaşların tepkisine neden oldu.
Rantın olduğu yerde ‘Risk’ ikinci plana atıldı. Şimdi dönüşümün yapılacağı bölgede deprem riski aranmıyor. Nereden daha çok konut, daha çok rant çıkacak ona bakılıyor.
Haftasonunda Batman’ın il oluşunun yıldönümünde, Batman Gazeteciler ve Yayıncılar Cemiyeti olarak ‘Kent, yaşam ve medya’ konulu panel düzenledik.
Kalabalık bir topluluğun izlediği panelde usta gazeteci-yazarlar Nazım Alpman ve Ragıp Duran, kentleri ve yaşamlarını paylaştılar.
Gazeteci-yazar Ragıp Duran, Batman ile silgili tespitleriyle başladı konuşmasına; “8 yıl önce Batman’a gelmiştim. Batman’ın büyüdüğü, geliştiği kesin ama güzelleştiği konusunda emin değilim. Türkiye’nin bu bölgedeki illeri Mardin ve Şanlıurfa hariç bütün kentleri bir birine benziyor. TOKİ kenti haline geliyor.”
Kentin yeni yaşam alanlarının tümü adeta beton dağlarıyla örülüyor.
Batman gelişiyor, ancak Ragıp Duran’ın dediği gibi ne yazık ki güzelleşmiyor.
Devam ediyor Ragıp duran; “İstanbul’da 50 ve 50 yaşın üzerindeki herkesin ne doğduğu evi ne de okudukları ilkokulları yok. Hepsi kentsel dönüşün kapsamında gitmiş durumda. Bu kadar hızlı bir dönüşüm sağlıklı değil bence. Kürtlerin kentle ilişkisine değinmek istiyorum. Esas olarak Irak, İran, Suriye ve Türkiye’de yaşayan bir millet olarak kırsal ağırlıklı, bütün kentleşmeye rağmen yaşıyor Kürtler. Tarih açısından ilginç olan bir şey var; dünyanın ilk yerleşim yeri Hewler’dir. Bugünkü bakış açısı yoktu tabi, millet kavramı oluşmamıştı. Büyük ve önemli bir Kürt kenti olan Hewler insanların ilk defa kominal hayattan, kent hayatına geçtiği bir yer.”
Belki büyük kentlerdeki kadar değil ama Batman’da da artık eski yapılar bir bir yıkılıyor ve yerine devasa binalar yükseliyor. Öyleki artık binalar arasına sıkışan bir nesil yetişecek bu gidişle.
Gazeteci-yazar Nazım Alpman’ın anlattıkları ise düşündürücüydü.
Türkiye’deki kentlerle ilgili tespitlerde de bulunan Alpman, şöyle konuştu; “Türkiye’deki kentler ile batıdakilerle kıyaslama yapıldığında kentler Batı’da yaşanacak mahaller olarak bilinir. Türkiye’de ise yağmalanacak yer olarak artık algılanıyor. Ne yazık ki her yer betonlanıyor. İstanbul’da çocuklarımıza artık güneşin yerini zorlukla gösterebiliyoruz. Özellikle yoksulların yaşadığı alanlar İstanbul’da adeta yağmalanıyor. Buna da bir isim taktılar ‘kentsel dönüşüm’ diye. Bir de bunun kötü durumu var. Sur’da kentsel dönüşümü tankla-topla yaptılar.”
Sur ilçesindeki ‘Kentsel dönüşüm’ olayı yeni değil.
2010’da, başlayan çalışmalarda, 330 yapı yıkıldı. Tepkilerin ardından yıkımlar durdu. 2012’de ise Bakanlar Kurulu’nun kararıyla riskli alan ilan edildi. Çatışmalarla beraber kentsel dönüşüm yeniden gündeme geldi. Önce Diyarbakır Valiliği, operasyon sonrasında zarar gören evlerin onarılmayıp bedellerinin hak sahiplerine ödeneceğini açıkladı. Ardından Star gazetesi ‘TOKİ göreve’ manşetiyle çıkarak, ilçenin TOKİ tarafından kentsel dönüşüme tabi tutulması gerektiğini yazdı. ‘Acil kamulaştırma’ kararının da alınabileceğini iddia etti.
Böylece bildik müteahhitler avuçlarını ovuşturmaya başladı.
Sonrasında Nazım Alpman’ın dediği gibi yıkımlar topla-tankla yapılmaya başlandı.
