BANKALARIN VERDİKLERİ PROMOSYON

Değerli Batman Medya Gazetesi okurları sizler için yine sosyal medya üzerinde Kozluk ilçemiz Ünsaldı köyü (Günde Dılşane) camii imam hatipi sayın Musab Sezgin hocamıza iki soru yönelttik ve sorduğumuz iki soruyu da yazı köşemize taşıdık.
Birinci sorumuz: Bankaların emekliye ve memura verdikleri promosyon paraları helal mi?
İkinci sorumuz: Bu bankaların faizli yada katılım bankaları olmaları arasında herhangi bir fark var mı?
İşte sizlere hocamızın verdikleri cevaplar:
Promosyon kelime olarak Fransızca’dan gelmiş bir kelimedir. Promotion: Öne sürme, ilerletme, terfi ettirme, özendirme.
“Bir malın satışını artırmak için yapılan şey" manalarında kullanılır.
Hepimiz biliyoruz ki hiçbir banka bu kadar yüklü bir parayı babasının hayrına millete vermiyor. Burada tahminimce hepimiz hem fikiriz.
Demek ki bankaların, burada bir çıkarı, menfaati vardır ki, bu kadar yüklü bir parayı bir kaç seneliğine anlaştığı kurumun personellerine veriyor.
Yani kısacası promosyon bankaların, herhangi bir kurumun yetkili şahısları ile bir kaç seneliğine bu kuruma bağlı çalışanların maaşları bu bankaya yatırılması karşılığında yüklü bir miktar para üzerinde anlaşmalarıdır. Öncelikle faizli bankaların verdiği promosyonlar üzerinde konuşalım.
Faizli Bankalar: Onlara yatırılan maaşlardan istifade ediyorlar. Maaş çekim gününe bir hafta civarı kala, devlet hazinesinden anlaşma yapılan bankalara para gönderiliyor. Buarada bu bankalar bu paradan istifade ediyorlar. İkincisi çekim günü geldiğinde bazı kişiler bütün maaşını çeker. Bazıları ise bir meblağ çeker diğerini banka hesabında bırakır. Bazıları da ihtiyacı yoksa belki de senelerce bütün maaşlarını banka hesabında bırakıyorlar. Faizli bankalarda bu paraları bu süre zarfında faiz işleterek bu paralardan kazanç sağlıyorlar. İkincisi: Genelde banka bu şahıslara kredi kartı da veriyor. Bundan da ekstradan bir kazanç sağlıyor. İşte banka anlaştığı herhangi kurumun personellerin maaşlarından faiz yoluyla kazanç sağladığı aşikardır. Bu faizli kazançtan da bir meblağ para, promosyon adı altında bu kurumun personellerine veriyor ki, bu kurum yine sözleşme bittiğinde bu bankayla anlaşma yapsın diye. Hatta başka kurumlarda bu bankanın yüklü miktarda promosyon verdiğini duysun, görsün onlarda gelsin bu bankayla anlaşma yapsın diye.
Bazı kişilerin buna şu şekilde fetva vermesi ise maaşı veren kurum ile promosyon veren kurum aynı ise o zaman promosyon, maaşa verilen zam gibi olur. Mesela  emekli veya memura, devlet bankası promosyon veriyorsa maaşa zam yapılmış gibi olduğu için helaldir. Bu fetva doğru bir fetva değildir. Bunun bu şekilde olmadığı aşikardır. Kesinlikle bu promosyon paraları zam parası değildir. Devlet memuruna maaşını veriyor. Bu onun hakkıdır. İster gider onun bankasıyla anlaşır. Devlet parasını oraya yatırır. İster gider başka bir bankayla anlaşır yine devlet parasını oraya yatırır.
Bu meseleye benzer bir misal getirelim ki daha net anlaşılsın. Bir şahıs bir iş yerinde çalışıyor diyelim. Her ay patronu ona düzenli  bir şekilde maaşını ödüyor. Şimdi bu işçi patronuyla anlaşma yapıp, maaşını patronunun yanında bıraksa, patronun bu paraları kullanıp kendi kazancı için ve bu paraların kullanımına karşılık patronu da bu işçisine belli bir meblağ para verse bu para haram değil de nedir acaba? Aynı şekilde yada bu paralarını düzenli bir şekilde başka birine verse. Bu yabancı şahısla patron arasında her hangi bir fark var mı? Tabiki de yoktur. Bu işçi bu paralarının karşılığında aldığı para haram paradır faiz parasıdır. İşte aynı bunun gibi maaşın yatırıldığı banka devletin bankası da olsa, neticede  bu paraların kullanımı karşılığında bu paralar veriliyor. Buda haramdır.
Katılım bankaları ise: Her ne kadar faiz muamelesinde bu paraları kullanmasalar da neticede bu şahsın maaşından istifade ettikleri için bu promosyon parasını  bu şahsa veriyorlar. Yani menfaat sağlayan bütün borçlar faizdir. Kaidesine binaen, katılım bankaları da olsa neticede bu maaşlardan istifade ettikleri için bu promosyon parasını veriyorlar. Buda açık ve nettir ki bu promosyon paraları haram paradır. Her ne kadar katılım bankasıda olsa. Kesinlikle bu paralar kar payı parası değildir.
Kar payı parası ise: Banka şahısla anlaşma yapıp bir miktar para onun bankasına yatırıyor ve bu paraların ticaret karından ona düşen hakkını veriyor. Bu promosyon ise her ne kadar katılım bankasının verdiği para ise de, neticede senin maaşının onların bankalarına yatırılacağı için ve bu maaşından istifade edecekleri için veriyorlar. Zaten banka maaşından daha istifade etmeden önce promosyon parasını veriyor. Maaşını daha ticarette kullanmadan ne kadar kar ettikleri daha belli olmadan nasıl olurda senin payına düşeni tespit edip promosyon adı altında sana veriyorlar. Buna inanan şahıs kendini aldatmaktan başka bir şey yapmıyordur. Zaten belli bir miktar üzerinde pazarlıklar yapılıyor anlaşma sağlanıyor ve ilk aylarda bütün promosyon parası hesaplara yatırılıyor. Her ne kadar memur kişi şahsi olarak bankayla anlaşma yapmasa da yetkili amiri onun adına anlaşma yapıyordur.
Emekli şahısların da, 2017’de hükümet yasa çıkarttı. Bankaların onların paralarından istifade etmesinin karşılığı onlara bir meblağ para promosyon adı altında verme mecburiyetini getirdi. Benim emekli vatandaşımın parasından istifade ediyorsun. Bu istifadene karşılık bu kadar para promosyon adı altında onlara vereceksin diyor.
İkincisi: Emekli şahıs bankaya gidip üç yıllığına sözleşme imzalıyor. Bu sözleşmeye karşılık bankada ona promosyon adı altında bir meblağ para veriyor. Sözleşme imzalamasa banka ona promosyon parasını vermez. Neticede bu alınan promosyon paraları  ister memur, ister emekli olsun sözleşme sonucunda verilen bir paradır. Ben şart koşmamışım, banka bunu bana öylesine hediye olarak veriyor. Bu para helal paradır demek kendimizi kandırmaktan başka bir şey değildir. Devlet yada yetkili amir sözleşme yapmasa bankalar bu promosyon paralarını vermeye mecbur bırakılmasa zırnık bile vermezler. Bunu hepimiz biliyoruz.
Hulasa: İster faizli banka olsun, ister katılım bankaları olsun emekliye, memura verilen promosyon parası, bu şahsın  emeğinin karşılığı  olmayan bir paradır. Bu promosyon parası bankanın onun maaşından istifade etmesinin karşılığıdır. Bu paralar sözleşme neticesinde verilen paralardır. Bu paralar kesinlikle hediye veya zam değildir. Buda açık ve net bir şekilde bize gösteriyor ki bu promosyon paraları haram paradır.
Promosyon paraları alan şahıs çok fakir ve muhtaçsa ihtiyaç kadarını alabilir. Geri kalanı ya amme (Cami, köprü, çeşme, kuran kursları ve saire) yerlerine verir ya da fakir ve muhtaç olanlara verir. Durumu iyi olan, muhtaç olmayan kişiler bu paraları yemeleri haramdır.