Toplum içinde yaşayan her ferdin yükümlü olduğu mesuliyetleri vardır. Bu mesuliyet ile birlikte davranması gereken davranış şekilleri vardır. İyi ahlaklı olmak, toplum kurallarına uymak, nezaketli ve zarif olmak, insanlarla iyi geçinmek, edepli olmak gibi, haysiyetli ve onurlu davranışlar bu mesuliyetler arasındadır. Bu davranış şekilleri kişilerin toplumdaki yerlerini ve seviyelerini belirler. Kişilerin kişiler üzerindeki etkisini belirler.
Bu yazımda, bu davranışlardan biri olan edepli olmaktan bahsedeceğim.
Edep, toplum içerisindeki törelere uygun davranma şeklidir. İyi ahlakı içinde barındıran, inceliği ve terbiyeyi beraberinde taşıyan edep, insanlarda aynı zamanda da önemli bir kişilik özelliklerinden bir tanesidir. Güzel bir kişiliğe sahip olan insanlarda bulunması gereken edep, aslına uygun davranıldığı taktirde, uyumlu bir davranış şeklini ortaya çıkarır. Edepli davranış, kişilerde zarifliği ve zerafeti beraberinde getirir. Kişilerin beden dilini ve toplumdaki saygınlığını belirler.
Edepli olan insan, hiçbir canlıya zulüm yapmaz, kimseye ihanette bulunmaz. Kendi iradesine sahiptir. Kötülükten ve zalimlikten uzaktır.
Edep, kişilerdeki iradeye bağlı olan davranışlardaki güzelliktir. Hayatta olması gereken güzel davranıştır.
Yani edep, öyle pazarda ve ya çarşıda satılan bir ihtiyaç değildir. Tam aksine, insanın özünde olan ve özünde olması gereken güzel bir davranış şeklidir. Her toplum için geçerli olan edepli davranışlar, hayat var oldukça devam eder ve yaşam için zorunlu olan hareketler biçimidir.
Edepli davranma şekli, milletlere, dinlere, mezheplere, göre farklılıklar gösterir. Aile yapısı dahi, edepli olmanın şeklini değiştirebilir. Yani edepli olmak, toplumun her kademesinde yaşam şekillerine göre farklık gösterebilir. Bu durum bir toplumda iyi bir şekilde algılanırken, diğer toplumda aykırı olarak algılanabilir. Yani edepsizlik olarak kabul edilebilir.
Örneğin; islami bir çevrede kadınla selamlaşmanın edep kuralları farklıdır. İslami olmayan toplumlarda ise, kadınlarla olan selamlaşma daha farklıdır. İki selamlaşma şekli de birbirinin aksi olabilir. Birisinin normal karşıladığını, diğeri için günah sayılabilir ve yaşam koşullarına aykırı olabilir. İki toplumda da kadınla olan selamlaşmanın yöntemi ve edep kuralları farklıdır.
Ama bir gerçek var ki, hangi toplum olursa olsun her toplumun kendi kurallarına göre, edepli davranışları bulunmaktadır ve edep, her toplumda zorunlu bir kuraldır.
Edep toplumun da aynı zamanda aynasıdır.