Başlıca iller ve kültürleri
Bu bölümümüzde Batı Trakya ile ilgili 3 yönetim birimi içinde yer alan, Batı Trakya kültüründen, tarihinden biraz da illerinden bahsetmek istiyorum. Batı Trakya 3 yönetim biriminden ve bu yönetim birimlerine bağlı illerden oluşur.
1- İskeçe başkent İskeçe
2- Rodopi başkent Gümülcine / Komotini, başlıca İlleri Şapçı – Sapes
3- Evros başkent Dedeağaç, başlıca illeri Kumçiftliği – Orestiada, Dimetoka – Didymoteichon, Sofulu – Soufli, Ferecik / Farecik - Feres, Simavna / Samavna - Kyprinos
Hamidiye Köprüsü Batı Trakya tarihinde önemli bir yer tutar. Hamidiye köprüsü, İskeçe-Şahin Yolu’nun üçüncü kilometresinde İskeçe’nin kuzeyindeki Samakov çayı üstünde kuruludur. Tamamen beyaz kesme taşlardan 1901 yılında inşa edilen köprü, dört ayaklı ve üç kemerli olup 10-11 metre yükseklikte, 5 metre genişliktedir. Aradan geçen zaman ve getirdikleri tarihten de aldığı gibi, Hamidiye Köprüsü de nasibini almış olup, bugün köprü yalnızca iki kemere sahiptir, üçüncü kemer yerine blok beton dökülmüştür. Köprünün orta kemerindeki hilal ve yıldızdan oluşan kitabe artık yoktur. Hilal ve yıldızdan oluşan kitabe her iki taraftan da çeşitli zamanlarda ırkçı gruplar tarafından kazılarak sökülmüş, boşluklar beton ile kaplanmıştır.
Gümülcine şehir merkezinde bulunan Eski Camii, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk dönem mimarisine uygun olarak 1608 yılında inşa edilmiş, Osmanlı mimarisinden esinlenen cami, 1854 yılında yenilenmiştir. Camii, kırmızı kiremitli bir türbeye ve iki balkonlu bir minareye sahiptir. 1912 yılındaki Balkan Savaşı’nda, camiinin iç süslemeleri zarar görmüştür. 2002 yılında Kütahya’dan getirilen seramikler ile yeniden inşa edilmiştir. Camiinin sağ bölümündeki tarihi hayrat halen var olmakla birlikte hayratın restore edilip orijinal durumunu korumak yerine yenisi inşa edilmiştir. Hayrat bugün tamamıyla yenisinin arkasında saklı bir şekilde durmaktadır.
Yine Gümülcine’de bulunan Yunus Bey Camii, yapılış tarihi ve hamisi bilinmeyen Yunus Bey Camii, Gümülcine’deki Posti-Pos (Pos-Pos) Sokağı üzerinde bulunmaktadır. Dış duvarları hariç camii bugün tamamıyla yıkılmış durumdadır. Tabi ki Gümülcine’ de yer alan Gazi Evronos Bey İmareti’ni unutmamak gerekir. Bu imaretler halka yardım amacı ile yapılmıştır. İmaretler, Osmanlı İmparatorluğu’nda fakirlere, medrese öğrencilerine ve diğerlerine ücretsiz yemek dağıtan yardım kuruluşlarıdır. Busbeca’ya göre imaretler, Müslüman, Hristiyan ya da Yahudi olduğuna bakılmaksızın kapıları herkese açık büyük yapılardır. Gümülcine’deki Gazi Evrenos Bey İmareti, adını yine o dönemimin en başarılı Osmanlı komutanlarından olan, Gazi Evrenos Bey tarafından kurulmuştur. Oldukça zengin olan Gazi Evrenos Bey, Gümülcine’de bulunan imaret de dahil pek çok vakıf kurmuştur. Bugün, Gazi Evrenos Bey İmaret’i kilise müzeye dönüştürülmüştür.
İmaretin ön duvarındaki Osmanlı kitabesi bugün artık yoktur ve aynı yerde Hellenistik döneme ait bir heykel başı bulunmaktadır.
Gümülcine Selvili Camii
Gümülcine’deki Osmanlı eserlerinden biri olan Selvili Camii bugün tamamıyla yıkılmış durumdadır. Geriye yalnızca harabe halindeki minaresi ve eski türbesi kalmıştır.