İLK SÜMER KENT YERLEŞKESİ; ERZEN
Kozluk ilçesine bağlı ve Kozluk-Beşiri ilçeleri arasında bulunan tarihi Erzen kenti, tarihte bilinen ilk yerleşim yeri olarak biliniyor. Pamuk ve mısır tarlaları, nehir kıyısı ve üzerinde yeniden inşa edilen köylere rağmen binlerce yıllık tarihe ışık tutabilecek antik Erzen kenti de dünyanın ilk yerleşkesinin olduğu Mezopotamya’nın Fırat ve Dicle Nehri üzerinde kurulan HES ve baraj tehlikeleri ile karşı karşıya. Erzen şehrinden geçen medeniyet ve kavimler ile ilgili bilgi veren Tarihçi Seyit Ercin, 1700’lü yıllara kadar ayakta durabilen Erzen Şehri ile ilgili son 500 yıllık tarihin karanlık kaldığını dile getirdi. Erzen kentinin Dikran u Kerta’nın aşağısında bulunan Balıklı Göl ve Şex Baç Kalesinin bulunduğu bölge olduğunu vurgulayan Ercin, “Erzen, bir Ortaçağ kentidir. Garzan Nehri önünde inşa edilen Erzen, insanlık tarihinin ilk yerleşim yerlerinden biridir. Onun için ilk topluluklar ve sonrasında süregelen binlerce yıllık bir tarih yatmaktadır. Çok verimli arazilere sahip olması nedeniyle insanlığın vazgeçilmeyen bölgesi olarak bilinmektedir. Erzen’de Subaruların yaşadığı bilinmektedir. Subarular, Hurilerin akrabalarıdır. Huriler, Mitaniler, Sümerler, ilk Babiller ve son Babiller Erzen’de yaşamış, Yunanlar yaşamış, Romalılar yaşamış, Sasaniler yaşamış. Özcesi o tarihte ne kadar medeniyet varsa hepsi Erzen’den geçmiş” dedi. Moğolların büyük katliam sonucu bir süre Erzen’e hükmettiklerini ifade eden Ercin, şunları belirtti; “Şerafxan, Şerefnamesi’nde de söz ediyor; Moğollar geliyor, Timur, Erzen’i yerle bir ediyor ama Erzen şehri yeniden inşa ediliyor. Son olarak, 1500 ile 1700’lü yıllara kadar Erzen şehri halen ayakta idi. Özellikle coğrafyamızdaki tarih biraz da karanlık kalmıştır. Çünkü hiçbir arkeolojik çalışma bulunmamaktadır.”