Lütfen bekleyin..
Bölge ekonomisi, milyar dolarlık dev yatırımlarla yükselişini sürdürürken yapılan her yeni yatırım binlerce kişilik istihdam sağlıyor. Geçmiş yıllarda Mardin’den büyük şehirlere ve yurt dışına göç eden aktif iş gücü, dev yatırımlarla bölgeye geri dönüyor. “Doğunun İncisi” Mardin, bu yatırımların bir sonucu olarak yeni başarı hikâyelerinin izinden gidiyor.
2019 yılında ulaştığı 21,66 milyar TL'lik bir ekonomik büyüklükle Türkiye'nin 34’üncü büyük şehri olan Mardin, bölgesel gelişmişlikte de örnekle gösteriliyor. 90’lı yılların en çok göç veren şehri olan ancak,son yıllarda çektiği dev yatırımlarla “Tersine göçün yeni adresi” olarak gösterilen şehir, Güney Doğu Anadolu’nun parlayan yıldızı olarak öncü yükselişini sürdürüyor.
Gerek üretim performansı gerekse ihracat faaliyetleriyle Türkiye ekonomisindeki konumunu her geçen gün yükselten Mardin, milyon dolarlarla ifade edilen yeni yatırımlarla ekonomiye sunduğu katma değeri yukarılara taşıyor. Söz konusu yatırımlar, göçü tetikleyen en önemli unsurlardan biri olan işsizlik sorunuyla mücadelede galibiyeti eline alıyor. Bölgeye yapılan her yatırım, işsizlikle mücadelede önemli bir kazanım sağlıyor. 2018’de yüzde 25’i bulan işsizliğin 2019’da yüzde 20,6’ya gerilemesi, bunun çok açık bir göstergesini oluşturuyor.
Cengiz Holding tarafından Mardin’in Mazıdağı ilçesinde 1.2 milyar dolarlık yatırımla kurulan Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, doğrudan bin 500 kişiye, dolaylı olarak da yaklaşık 25 bin kişiye iş imkanı sağlayarak bölgesel gelişmişliğin itici bir gücü oldu. Türkiye'nin tek entegre gübre üretim tesisi olarak gübre ve metal üretimi ile ithalata bağımlılığı da önemli bir miktarda düşüren bu yatırım, her yıl yurt dışına çıkan 350milyon doların da Türkiye’de kalmasını sağlıyor.
“Eksi Atık” Tanımlamasının Temsilciliği
Mardin’e yerinde yatırım odaklı olarak yapılan yatırımlar, sadece üretim ve yarattığı istihdamla değil,kullanılan en son teknolojilerle de kalkınmaya niteliksel bir değer kazandırıyor. Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, atıklardan elde ettiği kobalt, bakır ve çinko üretimiyle sıfır atık projesi olarak değerlendiriliyor. Ham maddesini atıktan elde eden tesis, diğer tesislerin de atığını azaltarak sıfır atığı daha da ileriye taşıyor ve“eksi atık” tanımlamasının temsilciliğini üstleniyor.
Bölgesel Kalkınmışlıkta Söz Sahibi Yatırımlar
Şehre yapılan yeni yatırımlar,Mardin’e yatırımı hedefleyen girişimcilere de yol haritası sunan bir yaklaşıma sahip. Bölgesel kalkınmışlık seviyesinin yükseltilmesinde söz sahibi olan yatırımlar, bölgesel işsizlikle savaşmakta çok önemli bir silah görevi üstleniyor.Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nin doğrudan iş sahibi yaptığı bin 500 kişinin yaklaşık 900’ü Mazıdağı'nda yaşayan yerel halktan, 300’ü ise yakın bölgede yaşayan insanlardan oluşuyor.
Tesis, Mazıdağı'na aylık olarak yaklaşık 10 milyon TL civarında bir katkı sunuyor. Daha önce büyük şehirlere ve yurt dışına göç eden Mardinlilerin, yeni yatırımların bölgeye sağladığı katkı karşısında geri dönmeye başladığı gözleniyor. Mazıdağı’nın nüfusunda son yıllarda bir artış yaşanıyor. Bölge, tersine göç alan ilçe olarak Güney Doğu Anadolu’da parmakla gösteriliyor.
Mardin’de İşe Kazandırılan Her Kişi Bölge İçin Büyük Kazanç
Yaklaşık 800 bin kişinin yaşadığı Mardin’de 18 yaş üstü 200 bin kişi bulunuyor. Mardin’de işe kazandırılan her bir kişi, büyük şehirlerde yüzlerce kişilik istihdam yaratmışçasına büyük bir etki yaratıyor. Bölgeye yapılan dev yatırımların sağladığı istihdam, henüz yatırım aşamasından başlıyor. Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nin inşaat aşamasında 5 bin kişiye doğrudan, 25 bin kişiye dolaylı iş imkânı sağladığını düşünürsek, yatırımların başlama vuruşu bile tersine göçü tetikleyen en önemli unsur olarak karşımıza çıkıyor. Tesisin tasarım ve yapım aşamasında 22 ülkeden,dünyanın önde gelen mühendislik şirketlerinden 285 yabancı mühendisin Mazıdağı’nda Türk mühendisler ile birlikte çalıştığını da hesaba katarsak, bu tür dev yatırımlar yeni iş geliştirme potansiyeli de yaratıyor.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin En Büyük Özel Sektör Yatırımı
Maden Açık İşletmesi’nden Gübre Üretim Tesisi’ne, Metal Geri Kazanım Tesisi’nden Enerji Santrali’ne içerisinde çok sayıda tesisi barındıran Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin en büyük özel sektör yatırımı olarak değerlendiriliyor. Cengiz Holding, bölgedeki bir diğer yatırımı olan 2018 yılında tamamladığı Ilısu Barajı ve HES İnşaatıile bölgeye sunduğu ekonomik katma değeri pekiştiriyor. Holding her iki yatırımı ile bölgede tersine göçe dair yeni başarı hikâyeleri yaratmayı sürdürüyor.
Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri Tarihçe
• MTA, 1974 yılına kadar aramalara devam ederek, bölgede gerek kalite gerek miktar olarak önemli ölçüde fosfat rezervini saptamış, 1974 ve 1975 yıllarını kapsayan DPT İcra Tedbirlerinde “Yurt içi fosfat kayası ihtiyacının yerli kaynaklarla karşılanması” görevi MTA’dan alınarak Etibank’a verilmiştir.
• Mazıdağı Mardin bölgesinde bulunan bütün fosfat yataklarının ruhsatları da Etibank’a devredilmiştir. 1974 yılında kurulan, 1988 yılında işletmeye açılan tesis5 Nisan 1994 Kararlarının alındığı ekonomik krizle birlikte, zarar ettiği gerekçesiyle, 1994 yılında kapatılmıştır.
• Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Daire Başkanlığı tarafından, 2006 ve 2007 yıllarında tesisin özelleştirilmesi için ihaleler açılmış; ancak her iki ihalede de bir sonuç alınamaması nedeniyle özelleştirme çalışmalarına devam edilmiştir. 2011 yılında yapılan ihale sonucunda tesis, T.M.C Mazıdağı Fosfatları San. Ve Tic. A.Ş ’ye devredilmiştir.
• 2014 yılında devir alınan tesis faaliyetlerine Cengiz Holding bünyesinde Eti Bakır A.Ş adı altında başlamıştır.1.1 milyar dolarlık yatırım ile 1 milyon 580 bin metrekarelik bir alanakurulan 5 ana fabrika 17 yardımcı tesisten oluşan.
• Entegre Gübre ve Metal Geri Kazanım Tesisi, ham maddeleri aynı yerde üretilen bir tesis olmasıyla Türkiye de tek dünyada ise sayılı tesislerdendir. Entegre Gübre ve Metal Geri Kazanım Tesisi yılda 200milyon dolarlık gübre, 150milyon dolarlık metal ithalatının da önüne geçerek bölgesel ve ulusal ekonomiye katkı sağlamaktadır. Ayrıca çevreye duyarlı olan Eti Bakır A.Ş Mazıdağı İşletmemizde, en son teknoloji ile donatılmış arıtma ve geri kazanım prosesleri kullanılmaktadır.
• Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde yılda, 900.000 ton konsantre fosfat, 730.000 ton sülfürik asit üretilip Fosforik Asit Üretim Tesisi için hammadde oluşturmakta ve 200.000 ton fosforik asit (%100 P2O5) üretilmektedir. Üretilen 200.000 ton fosforik asit, üretilen 100.000 ton sıvı amonyak Gübre Üretim Tesisinin hammaddesini oluşturmakta ve 450.000 ton DAP(18-46-0) gübresi üretilmektedir. Sülfürik asit tesisinin çıktısı olan kalsin Metal Geri Kazanım Tesisinin hammaddesi olarak kullanılarak 2000 ton katot bakır, 2530 ton çinko karbonat ve 6740 ton kobalt karbonat üretilmektedir.
• Üretimi yapılan DAP(18-46-0) gübresinin tescil belgesi bulunmaktadır
Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde Yer Alan İşletmeler
• Maden Açık İşletmesi
• Sülfürik Asit Üretim Tesisi
• Fosforik Asit Üretim Tesisi
• Amonyak Üretim Tesisi
• Gübre Üretim Tesisi
• Metal Geri Kazanım Tesisi
• Yardımcı Tesisiler (Soğutma Kulesi, Su Şartlandırma, Su Arıtma, Atıksu Arıtma, Yardımcı Kazan, Kompresör Ünitesi)
• Laboratuvar
• Enerji Santrali
• Otojen Değirmen Ünitesi
Tesis Üretim Kapasiteleri
• DAP Gübresi Üretimi: 5450.000ton/yıl
• Kobalt Karbonat Üretimi: 6.740 ton/yıl
• Katot Bakır Üretimi: 2.000 ton/yıl
• Çinko Karbonat Üretimi: 2.530 ton/yıl
